Trump Yönetimi, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı’nı Kapatıyor: Küresel Etkileri Ne Olacak?

Ünlü milyarder Elon Musk, USAID’i "suç şebekesi" ve "Amerika’dan nefret eden aşırı solcuların yuvası" olarak tanımlarken, Trump da ajansı "radikal unsurların kontrolündeki bir yapı" olarak nitelendirdi.

Trump yönetimi, dün itibarıyla ajanstaki tüm çalışanlara idari izin verildiğini ve ajansın resmi faaliyetlerini durdurduğunu açıkladı. Bu gelişme, ABD’nin küresel yumuşak gücünün nasıl etkileneceği konusunda ciddi tartışmalara yol açtı.

ABD’nin Yumuşak Gücü ve USAID’in Rolü

ABD’nin "yumuşak gücü", askeri müdahaleler yerine kültür, eğitim, diplomasi ve ekonomik modeller yoluyla küresel etkisini artırmasını ifade eder. İngilizce dili, Hollywood sineması, Amerikan müziği ve teknoloji devleri, ABD’nin küresel anlamda nasıl bir etki yarattığını gösteren en belirgin unsurlar arasında yer alır.

Ayrıca, demokrasi, insan hakları ve serbest piyasa ekonomisi gibi Batı değerlerinin dünya çapında yayılmasında USAID gibi kurumlar kritik rol oynamıştır. Ajans, yıllardır kalkınma projeleri ve insani yardım çalışmalarıyla ABD’nin diplomatik nüfuzunu güçlendirmiştir.

Trump Yönetimi USAID’i Nasıl Dönüştürmek İstiyor?

Beyaz Saray, ajansın çalışan sayısını 10.000’den 300’e düşürerek faaliyetlerini büyük ölçüde sonlandırmayı hedefliyor. Ayrıca, USAID’in Dışişleri Bakanlığı’na entegre edilerek tamamen ulusal çıkarlara uygun hale getirilmesi planlanıyor.

Bu dönüşüm sürecinde Dışişleri Bakanı Marco Rubio, USAID’in geçici başkanı olarak atandı ve tüm çalışanlara uzaktan çalışmaları ve Washington’daki genel merkeze gitmemeleri talimatı verildi.

Bu kararlar, federal çalışan sendikaları tarafından yargıya taşındı. Sendikalar, ajansın kapatılmasının anayasaya aykırı olduğunu ve yürütme yetkisinin sınırlarını aştığını savunarak dava açtı.

USAID Ne Zaman Kuruldu ve Küresel Çapta Kaç Ülkede Faaliyet Gösteriyor?

ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID), 1961 yılında Başkan John F. Kennedy’nin imzaladığı bir kararname ile kuruldu. 1998 yılında ise Kongre tarafından bağımsız bir yapıya kavuşturuldu.

Bugün ajansın çalışanlarının üçte ikisi, 60'tan fazla ülkede faaliyet göstermektedir.

Trump yönetiminin ajansın bütçesini dondurması, ABD’nin diplomatik misyonlarının temel hizmetler için USAID fonlarını kullanmasını engelledi ve birçok insani yardım programının askıya alınmasına yol açtı.

Trump Yönetimi USAID’i Nasıl Devre Dışı Bıraktı?

Trump, 20 Ocak’ta göreve başlar başlamaz yayınladığı başkanlık kararnamesiyle tüm dış yardımları 90 gün boyunca askıya aldı.

Bu kararnameyi takiben, Dışişleri Bakanı Marco Rubio, neredeyse tüm dış yardımların dondurulacağını belirten bir talimat yayınladı. Sadece Mısır ve İsrail’e yönelik askeri yardımlar ile bazı gıda destek programları muaf tutuldu.

Geçtiğimiz hafta, Trump yönetimi USAID’in genel merkezini kapattı ve çalışanların uzaktan çalışmasını zorunlu hale getirdi. Ayrıca, binlerce çalışanın ajansın dijital sistemlerine erişimi kesildi.

USAID’in kapatılması, Trump’ın “2025 Projesi” kapsamında federal hükümeti yeniden yapılandırma planlarının bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Kongre USAID’in Kapatılmasına Nasıl Tepki Verdi?

ABD dış yardımları, tarihsel olarak hem Demokratlar hem de Cumhuriyetçiler tarafından desteklenen bir politika olmuştur. Ancak, Trump ve Musk’ın ajansı kapatma girişimine Cumhuriyetçilerin çoğu sessiz kaldı.

Demokratlar ise ajansın kapatılmasını ABD’nin küresel liderliği açısından büyük bir hata olarak değerlendirerek, bu hamleye şiddetle karşı çıktı.

Trump ve Musk’a Karşı Tepkiler Neden Büyüyor?

USAID’de görev yapmış birçok eski yetkili, ajansın kapatılmasının ABD’nin küresel nüfuzunu ciddi şekilde zayıflatacağını belirtiyor.

Eleştirmenler, USAID’in ortadan kalkmasının ABD’yi uluslararası arenada güvenilmez ve cömert olmayan bir güç gibi göstereceğini ve bu durumdan Çin ve Rusya’nın faydalanarak kendi nüfuzlarını artıracağını dile getiriyor.

USAID’in Kapatılması ABD’nin Küresel Gücünü Nasıl Etkileyecek?
Ajansın kapatılması, ABD’nin küresel kamuoyunu şekillendirme, yabancı hükümetlerle diplomatik ilişkilerini güçlendirme ve uluslararası ittifaklarını koruma kapasitesini sınırlayacaktır.

Özellikle, Afrika, Latin Amerika ve Güneydoğu Asya’daki ABD müttefikleri, alternatif finansman kaynakları arayabilir ve Çin’in “Kuşak ve Yol Girişimi” gibi projelere yönelmeye başlayabilir.

Bu da ABD’nin uluslararası müzakerelerde elini zayıflatabilir ve küresel etkisini azaltabilir.

Ajansın Kapatılmasının ABD’nin Güvenliği Üzerindeki Etkileri

USAID, sadece insani yardım sağlamakla kalmaz, aynı zamanda ABD’nin uluslararası güvenlik ve istikrar politikalarında da kritik bir rol oynar.

Ajansın kapatılması, terörizm, organize suçlar ve yasadışı göç gibi tehditlerin artmasına yol açabilir.

USAID, birçok bölgede radikalleşmenin önüne geçmek amacıyla eğitim programları, ekonomik kalkınma projeleri ve istihdam destekleri sağlıyordu. Bu tür programların sona ermesi, aşırılıkçı grupların güçlenmesine zemin hazırlayabilir.

Ayrıca, ABD’nin uzun vadeli ekonomik çıkarları da zarar görebilir. Çin gibi ülkeler, küresel altyapı projelerine yatırım yaparak gelişmekte olan ülkelerde daha fazla nüfuz sahibi olabilir.

USAID’in Kapatılması ABD İçin Geri Dönülemez Bir Kayıp Olabilir

USAID’in kapatılması, ABD’nin küresel gücünü önemli ölçüde azaltabilir ve uzun vadede uluslararası ilişkilerde ciddi stratejik kayıplara yol açabilir.

Bu hamle, bazı kesimler tarafından bütçe tasarrufu sağlayan bir adım olarak görülse de, ABD’nin dünya çapındaki itibarına ve güvenilirliğine zarar verebilir.

ABD’nin, bu boşluğu dolduracak yeni bir diplomatik strateji geliştirmemesi halinde, küresel liderliğini rakiplerine kaptırma riskiyle karşı karşıya olduğu yorumları yapılıyor.